Ten wirus atakuje zimą. Chorują całe rodziny. „Zimowa choroba żołądka” może być śmiertelnie groźna. Jak odróżnić ją od zatrucia pokarmowego?

„Zimowa choroba żołądka” albo „zimowe wymioty” (winter vomiting disease) wywoływane są przez norowirusy należące do rodziny kalicywirusów (Caliciviridae ). Są one spokrewnione z sapowirusami, wywołującymi ostre biegunki głównie u dzieci. Norowirusy są przyczyną ostrego wirusowego zapalenia żołądka i jelit. Chorobę tę często nazywa się potocznie grypą żołądkową, chociaż z medycznego punktu widzenia jest to błędna nazwa, ponieważ nie wywołuje jej wirus grypy, a właśnie norowirusy, ale też rotawirusy lub adenowirusy.

Na wirusowe zapalenie żołądka i jelit, określane również jako „jelitówka”, można zachorować o każdej porze roku, ale zima wyjątkowo sprzyja namnażaniu się wirusa, który lubi niskie temperatury. Z tego powodu do wzrostu zakażeń norowirusami dochodzi między listopadem a kwietniem. Obecnie nastąpił również ogólny wzrost liczby zachorowań. Według statystyk Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH-PIB wynika, że do końca roku 2023 było ich 7475, podczas gdy rok wcześniej odnotowano 5929 zakażeń jelitowych wywołanych przez norowirusy.

Norowirusy przenoszą się bardzo szybko i atakują całe grupy osób. Jeśli jedna osoba w rodzinie zachoruje na zapalenie żołądka i jelit to za chwilę chora jest również reszta domowników. Dzieci najczęściej przynoszą chorobę z przedszkola, szkoły czy żłobka. Wirusem można się zarazić przez bezpośredni kontakt z osobą chorą, drogą kropelkową, a także przez zakażone pokarmy, przedmioty i skażoną wodę.

Objawy zakażenia norowirusem pojawiają się zwykle po 24-48 godzinach od zetknięcia z wirusem. Występują one nagle i są bardzo intensywne. Ustępują przeważnie w ciągu 1-3 dni. Mogą jednak trwać dłużej i doprowadzić do niebezpiecznego dla zdrowia i życia odwodnienia.

Najczęstsze objawy „zimowej choroby żołądka” to:

• nudności,
• intensywne wymioty,
• ból brzucha,
• wodnista biegunka (zwykle 4-8 wypróżnień w ciągu doby),
• gorączka,
• ból głowy,
• bóle mięśniowe,
• złe samopoczucie.

Objawy „jelitówki” wywołanej przez norowirusy są bardzo podobne do objawów zatrucia pokarmowego. Różnią się jednak tym, że pierwszą chorobę wywołują wirusy, a drugą bakterie. W przebiegu „zimowej choroby żołądka” objawy pojawiają się nagle, są bardzo intensywne i występuje gorączka oraz bóle mięśni jak podczas grypy. Stąd też zapewne nazwa „grypa żołądkowa”.

Norowirusy są wysoce zakaźne, dlatego szybko przenoszą się na inne osoby. Jednak objawy u kolejnych osób mogą pojawić się później, ponieważ inkubacja wirusa w organizmie trwa nawet 2 dni. Zatruciem natomiast nie da się zarazić. W leczeniu wirusowego zapalenia żołądka i jelit najważniejsze jest dbanie o odpowiednie nawodnienie organizmu. Można także stosować leki przeciwbiegunkowe i przeciwgorączkowe, a także probiotyki.

Norowirusy są niezwykle odporne na temperaturę i środki dezynfekujące, nie jest więc łatwo się ich pozbyć. Chory wydala wirusa jeszcze nawet tydzień po ustąpieniu objawów i w tym czasie może nadal zarażać. Na powierzchniach wirus może utrzymywać się nawet 7 dni. Ginie natomiast w temperaturze powyżej 60 st. C i to dopiero po 30 minutach takiej ekspozycji. Niszczy go także woda utleniona (nadtlenek wodoru) oraz chlor (podchloryn sodu).