Zima sprzyja pojawianiu się zaburzeń depresyjnych. Niepokojące są myśli samobójcze... [Rozmowa z psychiatrą]

Jak odróżnić depresję od zwykłej chandry? Wydaje się, że dziś każdy ma depresję, to słowo można usłyszeć na każdym kroku. Można nawet powiedzieć, że jest odmieniane przez wszystkie przypadki...
Okres jesienno-zimowy sprzyja pojawianiu się zaburzeń depresyjnych. Istotnie obserwujemy sezonowość pojawiania się objawów chorobowych takich jak obniżenie nastroju, uczucie pustki, utrata zainteresowań, kłopoty z koncentracją uwagi, zaburzenia pamięci, zmiana rytmów dobowych i spadek łaknienia. Często towarzyszy lęk. Być może zbliża się pora zimowa, zmiana nasłonecznienia. Nasz, ludzki układ nerwowy nie przeewoluował od kilkunastu tysięcy lat. Może boimy się jak nasi przodkowie, że zimą trudniej będzie nam przeżyć? Depresja blisko związana jest z żałobą. Jest związana z utratą kogoś bliskiego, kogo obdarzaliśmy uczuciami. Jak również może pojawiać się jako reakcja na utratę np. pracy, zdrowia. Występowanie strat w życiu jest jego częścią, a reakcja żałoby w związku z utratą jest naturalnym procesem pogodzenia się z przemijaniem. Po prostu musimy pogodzić się, ze coś tracimy i żyć dalej. Gorzej, kiedy żałoba nie mija i przeradza się w depresję. Freud pisał o melancholii. Stan trwający dłużej, bardzo uciążliwy, wymagający pomocy specjalistycznej. Nie mogę się zgodzić, że każdy ma depresję, statystyki mówią, że u kilkunastu procent ludzi może się pojawić w ciągu życia. To sporo. Tym bardziej, że życie samo w sobie jest stresujące, ostatnio wyraźnie bardziej. Pandemia, inflacja, wojna w najbliższym sąsiedztwie. Depresja jest najczęściej spotykanym zaburzeniem psychicznym.

Kiedy obniżenie nastroju i przygnębienie może być niebezpieczne?
Niepokojące są pojawiające się myśli samobójcze. Zwłaszcza wtedy, kiedy można realnie myśleć o swojej śmierci, planować samobójstwo. Ponad połowa samobójców chorowała na depresję. Samo myślenie o samobójstwie może budzić lęk u pacjentów. Autoagresywne tendencje budzą niepokój, warto się u psychiatry zastanowić, jaka jest przyczyna takich myśli.

Czy zawsze konieczna jest interwencja lekarza, czy osobie chorej może pomóc rodzina?
Korzystniej dla ludzi jest, kiedy w pobliżu jest ktoś bliski, uważny, troskliwy i rozumiejący, że można przeżywać nawet trudne emocje. Wtedy w naturalny sposób mogą one ulec wygaszeniu. Kiedy dziecko się przewróci i płacze, wtedy przytulone i rozumiane szybko się uspokoi, ból jest łatwiejszy do przeżycia. Tutaj rodzina, czy przyjaciele mogą wysłuchać i rozumieć cierpienie. Kiedy pojawiają się uciążliwe symptomy, zaburzenia snu, zmęczenie, trudny do zniesienia smutek warto skorzystać z porady lekarza. Do Poradni Zdrowia Psychicznego skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu nie jest potrzebne. W Centrach Zdrowia Psychicznego biorących udział w programie pilotażowym MZ w przypadkach pilnych pacjenci bardzo szybko otrzymują adekwatną pomoc.

Czy uważa Pan, że depresja jest bagatelizowana przez społeczeństwo?
Możemy wstydzić się, że potrzebujemy pomocy psychiatry czy psychologa, trochę się to zmienia w postrzeganiu społecznym. Gdyby popatrzeć na depresję jako chorobę związaną z pewną dysfunkcją ośrodkowego układu nerwowego, związaną z zaburzeniami neuroprzekaźnictwa serotoninowego i adrenergicznego, to można by ja traktować jak każdą chorobę somatyczną. Raczej myślałbym, że mamy trudności w dzieleniu się przeżyciami, emocjami. Rozwój i dojrzewanie człowieka związany jest m.in. z regulacją emocji, co związane jest z regulacją hormonalną i wpływem na neuroprzekaźniki. W dawnych czasach nie byliśmy narażeni na ogromne natężenia wielu bodźców zewnętrznych tak jak teraz, chociaż wojen było więcej i ryzyko zachorowań na choroby zakaźne, często śmiertelne, było znacznie wyższe.

Czy depresja może być przyczyną innych zaburzeń?
Często zaburzenia depresyjne towarzyszą innym chorobom somatycznym. Nikt nie jest szczęśliwy w trakcie przechorowywania grypy, zwłaszcza z nasilonymi objawami. Współtowarzyszą chorobom tarczycy, serca, nadciśnieniu, astmie, alergiom, gdzie można również mówić o psychogennej etiologii zaburzeń. Często współistnieją z zaburzeniami neurologicznymi, czasami związana jest z przyjmowanymi lekami.

Na czym polega terapia? Czy zawsze jest skuteczna?
Po przeprowadzeniu rozmowy z pacjentem staramy się wniknąć w przyczyny depresji, nakłaniamy do zastanawiania się, pomagamy przeżyć emocje w bezpiecznych dla pacjenta warunkach. Większość pacjentów korzysta z leczenia ambulatoryjnego. Proponujemy pacjentom farmakoterapię, psychoterapię, zajęcia terapeutyczne. Są to skuteczne i przebadane naukowo metody. Połączenie tych dwóch metod daje lepsze rezultaty, dłuższe remisje. Kiedy objawy są bardzo nasilone lub pacjenci nie są w stanie funkcjonować w domu czy w pracy proponujemy pobyt w Oddziale Psychiatrycznym lub terapię w Oddziale Dziennym. Funkcjonuje opieka środowiskowa. Jeśli zachodzi taka potrzeba, w czasie nasilonego kryzysu oferujemy częste wizyty w Poradni połączone z interwencją psychologiczną. Leczenie zaburzeń depresyjnych jest długotrwałe, często trwa kilka miesięcy, nawet lata. Wymaga dobrej współpracy pacjenta i lekarza.

Czy depresję mogą mieć dzieci?
Według szacunków do kilku procent dzieci w szkole podstawowej, więcej u nastolatków. W okresie dojrzewania ponad połowa doświadcza zaburzeń nastroju. Częściej związana jest z zaburzeniami somatycznymi jak bóle głowy, biegunki, zaparcia, bóle brzucha. Ostatnio obserwujemy więcej doniesień dotyczących zaburzeń psychicznych u młodzieży, przerażająca ilość zachowań rezygnacyjnych i prób samobójczych. Działania reformatorskie dotyczące psychiatrii dzieci i młodzieży przynoszą pewną poprawę w zakresie dostępności pomocy psychologicznej.

Czy depresja mężczyzn jest inna niż kobiet?
Objawy mogą być podobne. Przyczyny nieco inne. Różnice są anatomiczne, hormonalne, co ma znaczenie. Jak również psychospołeczne. Mężczyźni niechętnie mogą przyznawać się do przeżywanych problemów, prędzej odreagują, stłumią, częściej sięgną po alkohol, inne używki, hazard. Rzadziej zgłaszają się po pomoc. Panie mają lepsze umiejętności społeczne i dzięki temu mogą się zwierzyć bliskiej osobie. To pomaga.

Od 1 sierpnia 2018 roku w Szpitalu Specjalistycznym w Kościerzynie sp. z o.o. funkcjonuje Centrum Zdrowia Psychicznego, uczestniczące w programie pilotażowym Ministerstwa Zdrowia w Centrach Zdrowia Psychicznego.

Centrum Zdrowia Psychicznego przy Szpitalu Specjalistycznym w Kościerzynie świadczy kompleksową opiekę psychiatryczną na terenie powiatu - posiada Oddział całodobowy, Oddział dzienny, Poradnię Zdrowia Psychicznego, w której przyjmują psychiatrzy i psycholodzy, oraz Zespół Leczenia Środowiskowego. Pozwala to na realizację specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z różnymi potrzebami w zakresie zaburzeń psychicznych na terenie objętym pilotażem.

Centrum udziela pomocy czynnej - obejmującej leczenie i wsparcie świadczeniobiorców z przewlekłymi zaburzeniami psychicznymi, wymagających ciągłości świadczeń opieki zdrowotnej, aktywnego podtrzymywania kontaktu i wyprzedzającego rozwiązywania problemów, długoterminowej, krótkoterminowej - świadczeniobiorcom z zaburzeniami epizodycznymi lub nawracającymi, doraźnej - świadczeniobiorcom w stanach nagłych i przypadkach pilnych oraz konsultacyjnej.

Do Centrum można udać́ się z każdym problemem natury psychicznej. Uzyskamy tam profesjonalną pomoc dopasowaną do potrzeb, bez skierowania. Pomoc udzielana przez CZP jest bezpłatna.

W CZP w ramach poradni zdrowia psychicznego od poniedziałku do piątku (z wyjątkiem dni ustawowo wolnych od pracy) w godzinach 8:00-18:00 działa Punkt Zgłoszeniowo-Koordynacyjny.

Pomoc będzie udzielana w zależności od potrzeb osoby zgłaszającej się. Może przybierać́ formy terapii indywidualnej lub grupowej, leczenia w trybie dziennym lub stacjonarnym, leczenia opartego na wizytach specjalistów w domu pacjenta, regularnych konsultacji, ale również̇ przekazania odpowiednich informacji czy też interwencji jednorazowej. Jeśli problem zostanie oceniony jako pilny, terapia będzie musiała rozpocząć́ się̨ w ciągu 72 godzin od momentu zgłoszenia.

Dodatkowo rodzina pacjenta może liczyć́ na wsparcie edukacyjno-konsultacyjne.

• Rejestracja Poradnia Zdrowia Psychicznego: 58 686 06 93
• Punkt Zgłoszeniowo - Koordynacyjny: 58 686 07 77; 58 686-07-78